Maashorst

Inleiding

Dit zijn om meerdere redenen bijzondere algemene beschouwingen.

Ten eerste zijn het de laatste algemene beschouwingen van de Udense gemeenteraad. Volgend jaar is er geen begrotingsbehandeling vanwege de samenvoeging met Landerd. Wat ons betreft tijd om op een andere manier naar die nieuwe gemeente te kijken.

Ten tweede vinden deze algemene beschouwingen plaats tijdens een crisis die erg veel mensen treft en waarvan de gevolgen nog helemaal niet te overzien zijn. Wél is duidelijk dat de coronacrisis bestaande tegenstellingen uitvergroot. Heel schrijnend wordt dat duidelijk uit het nieuws dat multinationals én miljardairs de afgelopen maanden nóg rijker zijn geworden, terwijl aan de andere kant mensen in de vitale beroepen, MKB-ers, huurders en vele, vele anderen niet hoeven te rekenen op extra beloning of politieke compassie. Applaus was er wel voor de zorgmedewerkers, maar extra beloning kon er niet vanaf… Zo ook stonden in Uden de huurders met lege handen toen het ging om het laten vervallen van de huurverhoging. 

Ten derde zien we - net als in voorgaande jaren - niet veel erg opvallende zaken in de begroting, enkele punten daargelaten. Veel interessanter is wat er níet in de begroting staat. En dat is wat ons betreft ook bijzonder.

De begroting

Vooral kijkend naar het bestedings- en dekkingsplan willen we de volgende opmerkingen maken.

Wat we missen – en wel nodig is

Zoals gezegd missen we veel in deze begroting. Dat heeft alles te maken met onze kijk op de samenleving en op wat voor gemeente we willen zijn, zowel vóór als ná de samenvoeging met Landerd.

Goed wonen voor iedereen

We willen dat iedereen goed en betaalbaar kan wonen in Uden. Maar wat we zien is dat huurders in een steeds slechtere positie komen. Niet alleen was er afgelopen juli de hoogste huurverhoging in zes jaar tijd, maar ook zijn er veel en veel te weinig betaalbare huurhuizen. In de gemeentelijke planningen blijft sociale woningbouw ver achter. Aan geld geen gebrek zegt Area. Waarom lukt het dan allemaal niet?

Wat ons betreft zijn dit de prioriteiten voor de komende jaren:

Eerlijke en effectieve milieu- en energiemaatregelen

De wereld die wij achterlaten moet schoon, leefbaar en gezond zijn. Dat zijn we verplicht aan onze kinderen en hun kinderen. Het is daarom belangrijk dat energiemaatregelen (zoals op te nemen in de RES of het warmteplan) daadwerkelijk bijdragen aan die betere wereld. Maar net zo belangrijk is dat de lusten en de lasten eerlijk verdeeld worden. Ook hier zien we schrijnende tegenstellingen: verrewegde meeste CO2- of stikstofuitstoot komt niet van de gewone huishoudens maar van de grootste bedrijven. Terwijl de huishoudens ‘gedwongen’ worden dure maatregelen te nemen ontstaat er tegelijkertijd een nieuwe ‘markt’ voor niet-fossiele energie. Onlangs kwam Vattenfal (ook actief in Uden, bijvoorbeeld met plaatsen autolaadpalen) in het nieuws door duurzame energie niet te leveren aan huishoudens, maar aan een groot datacenter… En dat terwijl ze een gigantische subsidie kregen!

We lossen het klimaat- en milieuprobleem niet op door het aan de goedwillendheid van individuen over te laten of aan ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Net zoals met de aanleg van riolering of waterleiding moeten we dit collectief oppakken.

N.a.v. de corona-uitbraak in deze regio is een onderzoek gestart naar een mogelijk relatie met de intensieve veehouderij. Wij zijn zeer benieuwd naar de uitkomsten daarvan. Heeft het college een stand van zaken?

Wat ons betreft zijn dit de prioriteiten voor de komende jaren:

Solidaire en goed toegankelijke zorg

Als mensen aangewezen zijn op gemeentelijke zorg willen we dat die snel toegankelijk is (dus zonder wachttijden) en van hoge kwaliteit. We willen niet dat de zorg gezien wordt als een ‘product’ waar veel geld aan te verdienen valt. Dat werd onlangs weer eens pijnlijk duidelijk door een onderzoek van Follow the Money en Brabants Dagblad. We willen samenwerking i.p.v. concurrentie. We willen meer geld en aandacht voor complexe problemen i.p.v. een markt waar de krenten uit de pap gehaald worden. Een markt die overigens zeer onoverzichtelijk geworden is door de enorme hoeveelheid ‘aanbieders’. En we willen dat niet het geld, maar de behoefte van onze inwoners én de professionele deskundigheid sturend zijn.

Wat ons betreft zijn dit de prioriteiten voor de komende jaren:

Veilig, makkelijk en betaalbaar van A naar B

Kunnen bereiken van voorzieningen zoals scholen, ziekenhuis of winkels is belangrijk, ook voor mensen die geen eigen auto hebben. Daarnaast is het belangrijk dat verkeer en vervoer ook veilig zijn voor alle deelnemers. Daarnaast nadert de capaciteit van de grote ontsluitingswegen het maximum, met ook overlast en hinder als gevolg. Plannen die nu gemaakt worden zullen nog jaren op uitvoering wachten en dan nog zullen de maatregelen slechts tijdelijk soelaas bieden.

Wat ons betreft zijn dit de prioriteiten voor de komende jaren:

Iedereen kan meedoen

‘Participatie’ is een soort mantra geworden in de (gemeente)politiek. Participatie is een op Latijn gebaseerd deftig woord voor ‘deelnemen’, ‘meedoen’ of een ‘aandeel hebben in’. Wat wij zien is dat ‘participatie’ vaak in een engere betekenis wordt gebruikt. We moeten op de eerste plaats nadenken hoe iedereen kan meedoen in de samenleving. Meedoen is veel méér dan praatavonden in het gemeentehuis of een burgertop. We zijn gestart met 100 (bij Uden naar de toekomst), verder gegaan naar 1000 (bij de G1000) en moeten nu naar de 10.000! Zoveel passen er niet in de hal van het gemeentehuis, dus moeten we dat wezenlijk anders organiseren dan met vergaderen.

Armoede bijvoorbeeld belemmert goed meedoen. Voor mensen zelf of voor hun kinderen. Armoedebestrijding moet dus veel meer aandacht krijgen dan nu het geval is. En we hebben het hier niet alleen over mensen met een uitkering, maar ook over werkende mensen, bijvoorbeeld in ZZP-schijnconstructies of in jaren durende ‘participatiebanen’. Of over huurders die het water tot de lippen staat. Of zwaar getroffen MKB-ers. En wat te denken van het schrijnende verband tussen levensverwachting/gezondheid en inkomen, zoals laatst wéér aangetoond is?

Meedoen is wat ons betreft ook meer zeggenschap. Over je eigen straat of buurt. Over het wijkgebouw. Over de zorg die je nodig hebt. Als iedereen in die zin meedoet, versterkt dat onze democratie. We doen het niet alleen vóór de mensen, maar vooral mét de mensen. In de Amerikaanse GGZ-herstelbeweging bestaat een mooi motto van cliënten: ‘Nothing about us without us’ (met excuus voor het Engels…). De bewoners aan de HOV-route zeiden dit ook al: ‘reconstructie niet zonder ons’. 

Deelnemen aan cultuur en genieten van natuur zijn behalve verrijkend ook gezond. Beide moeten in de brede zin van het woord toegankelijk zijn. De natuurontwikkeling in de Maashorst moet stevig doorgezet worden zoals in de ambitie van het Maashorstmanifest vastligt en daarom gaan de vier gemeentes wat ons betreft door met de samenwerking. Subsidies voor cultuur moeten er vooral toe leiden dat veel meer mensen mee kunnen doen.

En tot slot is meedoen vooral ook dóen. En dat betekent meer waardering en ondersteuning voor al die vrijwilligers, mantelzorgers en kleine of grote verenigingen. Ook meer waardering en steun voor allerlei op dóen gerichte initiatieven. En ook waardering voor kritiek van mensen want hun doel is niet om vervelend te zijn, maar om zaken beter te maken. Zonder de inzet van al deze mensen zou onze samenleving er gewoon niet zijn. Ook dat is in deze coronatijd duidelijk geworden.

Wat ons betreft zijn dit de prioriteiten voor de komende jaren:

Tot slot

Ons eindoordeel over deze laatste begroting van de gemeente Uden zal afhangen van de mate waarindat wat we missen alsnog een plek krijgt.