Maashorst

Wat zien we?
De ontwerpbegroting is –zoals altijd – aanleiding voor het houden van algemene beschouwingen. De verleiding is dan heel groot om ook bij die begroting en de gemeente te starten en dat als perspectief te nemen. Je stelt je dan vragen als: “Houden we een sluitende begroting?”, “Nu of op de lange termijn?”, “Gaan we effectief en efficiënt met gemeenschapsgeld om?”. De SP-fractie wil anders beginnen: wat zien we om ons heen? Waar zitten de mensen mee? Wat is nodig om dat aan te pakken? En dan tot slot: wat doet de gemeente(raad) daar nu mee of aan?

We zien op dit moment – ook als gevolg van de crisis – forse problemen bij veel mensen. Een greep:

- (Jonge) mensen die niet aan een huis kunnen komen, omdat Area op een idiote manier de huren verhoogt, mensen uitsluit en het krijgen van een hypotheek voor veel jongeren met een normaal inkomen gewoonweg onmogelijk is. Het verdwijnen van urgentie, het aan de kant zetten van mensen en eindeloos wachten op een huis dat je toch niet krijgt; helaas is het aan de orde van de dag. Wibaut draait zich om in zijn graf!
- Mensen die zorg nodig hebben en daar steeds meer voor moeten betalen en/of de nodige zorg onvoldoende krijgen.
- Mensen die hun werk kwijtraken; aantasting van zekerheid in het werk door ‘flexibilisering’. Helaas ook bij onze eigen IBN.
- Terugloop van actieve en betrokken mensen in buurten en wijken, mede als gevolg van het accommodatiebeleid en de veel te grootschalige gebiedsbenadering. Daarbij zien we ook een nieuw democratisch gat door het maken van een nieuwe niet-gelegitimeerde laag: gebiedsplatforms.
- Toename van armoede, zoals onder andere blijkt uit het gebruik van de Veghelse voedselbank door mensen uit Uden.
- Verschraling van het sociaal en cultureel aanbod
- …en we zijn er nog niet. Wat gaan de verschillende overhevelingen (jeugdzorg, AWBZ, WSW) betekenen voor de mensen? Een ding is zeker: er zal minder geld beschikbaar zijn en de mensen mogen dat zelf opvangen onder het mom van ‘eigen verantwoordelijkheid’. En als de eerste geluiden kloppen wil het nieuwe VVD-PvdA-kabinet het gemeentefonds nog verder leegroven… Gemeentes worden zo de kliko van de samenleving: alle problemen erin, zonder middelen om er fatsoenlijk mee om te gaan.

Voor de SP zijn dit zaken die de gemeente(raad) met de hoogste prioriteit zou moeten aanpakken. Gebeurt dat ook? Wil en kan de gemeente dat? Zijn de keuzes gebaseerd op wat de mensen nodig hebben? En is de raad daar werkelijk bij aan zet?

Keuzes uit verleden blokkeren veel in de toekomst
De SP is altijd duidelijk en consequent geweest: de keuzes van deze en vorige coalities
zijn niet de onze: Centrum-West, Ziekenhuislocatie en Markant/Heven. Het zijn alle drie keuzes die een enorme aanslag op het gemeenschapsgeld betekenen en die – naast de rijksbezuinigingen – nu de krapte van de gemeentekas bepalen. En dat heeft als gevolg dat de gemeente niet of veel minder in staat is de zaken aan te pakken die we hiervoor vermeldden. Maar zelfs nu nog stellen B&W zaken voor die we niet nodig vinden en missen we zaken die wél nodig zijn. Soms hebben die overigens niks met geld te maken, maar gaat het om politieke (on)wil.

Sociaal beleid
Er staat weinig tot niets in de begroting over versterken van bijvoorbeeld de armoedebestrijding of schuldhulpverlening, terwijl we weten dat deze problemen nu al groter zijn dan een paar jaar terug en nog steeds groter worden. Wél zien we het stopzeten van bijzondere medische bijstand, zogenaamd omdat de bestaande voorzieningen volgens de wetgever voldoende zijn. Dat is nu precies wat we een paar jaar terug met twee werelden bedoelden: als je praat met de mensen die het (be)treft hoor je wel andere verhalen… Niks lezen we over de zogenaamde ‘stapeling’ van ongunstige maatregelen, vooral voor mensen met weinig geld en/of een handicap.

Coalitie, jullie gingen er zo prat op dat het sociaal beleid overeind zou blijven. Waar vinden we dat dan in deze begroting?

Tot het sociaal beleid hoort wat ons betreft ook de sociale huisvesting. Terwijl we ernaar kijken, voltrekt zich in Uden (en waarschijnlijk ook Veghel) een groot sociaal drama: sinds SVU-Wonen verdampt is in Area lijkt het wel of er helemaal geen sprake meer is van sociaal huisvestingsbeleid. Hoe lang duurt het al voor er eens gesproken kan worden over prestatieafspraken? Al die tijd is er geen sprake meer van echt urgentiebeleid, vallen mensen, jong én oud, tussen de wal van Area en het schip van de banken. We hebben er al vaker op gehamerd: dit moet echt anders, de gemeente moet weer leidend worden bij het huisvestingsbeleid. En wat we vreesden, komt uit: de afstand tussen de corporatie en de mensen word groter, de prestaties nemen af, terwijl er drie directeuren aan het roer zitten… Intussen komt er geen echt goedkope woning bij en zien we zelfs terugtrekgedrag van de corporatie.

Mensen uit Uden maken noodgedwongen gebruik van de Veghelse voedselbank. We weten dat in Uden een groep vrijwilligers met enthousiasme bezig is in Uden weer een voedselbank te krijgen, maar we begrijpen ook dat de stroperigheid bij de gemeente een snelle start in de weg staat. Hoe zit dat? Geen urgentiebesef?

De SP vindt ook dat er veel meer ingezet moet worden op het weer aan het werk helpen van mensen en daarmee hebben we het vooral over échte banen, met zekerheid en een fatsoenlijk loon (ook duurzaam!). Ook dat missen we.

Tot slot hoort het wijk- en buurtwerk ook bij het sociale beleid. Alle mooie woorden, bijeenkomsten en rapporten ten spijt, horen we in de praktijk dat er minder animo in de buurten is voor (sociale) activiteiten, dat er veel minder vrijwilligers zijn, dat de afstand tussen gemeente en mensen toeneemt.

Zorg en Welzijn
Niet het overgewicht, maar de bestrijding ervan moet afslanken, staat in de begroting. ‘Afromen onbenut budget’ lezen we. Waarom vragen we ons niet af of we dat ‘onbenutte budget’ gewoon wél gaan benutten? Het probleem is immers nog bij lange na niet opgelost… Misschien is dit voorbeeld ook wel veelbetekenend voor de tegenstelling tussen lippendienst bewijzen aan preventie tegenover er daadwerkelijk in investeren. Terwijl dat toch veel menselijk leed én veel hoge kosten kan besparen. Afgelopen jaar hebben we meermalen gewaarschuwd voor het stiefmoederlijk behandelen van onze eigen GGD, dé preventieorganisatie bij uitstek. We moeten de GGD koesteren ipv uitkleden.

Een mens leeft niet van brood alleen. Kunst, cultuur en leren zijn voedsel voor de geest, maar niet alleen voor mensen met veel geld. Helaas zien we ook hier verschraling. Hebben we eindelijk een mooi betaalbaar en laagdrempelig festival (Slingerpadfestival), nu dreigt dat ook weer geschrapt te worden. Het geprivatiseerde Markant slaagt er niet in de bereikbaarheid te vergroten. De Volksuniversiteit is al enige tijd ter ziele en je schrikt toch vaak van de cursusgelden van het CKVU, sorry MIK. We hebben wel een nieuwe cultuurnota, maar wat levert die nu op?

Hoewel de plannen om samen met andere gemeenten al per 1 januari de jeugdzorg deels over te nemen er op papier best mooi uitzien, vinden we gang van zaken beslist ondemocratisch. Waarom kan of liever moet de raad daar geen besluit over nemen? We hebben nog niet eens een visie vastgesteld, maar de colleges nemen vergaande en onomkeerbare besluiten! We trappen er niet in dat het hier ‘slechts’ over uitvoering gaat. De colleges hadden best kunnen wachten tot ná de vaststelling van zo’n visie, vooral ook omdat de raad juist bij onderwerp gezegd heeft mee(r) te willen beslissen.

Raad aan zet?
Dat brengt ons bij een moeizaam onderwerp: raad aan zet. De SP heeft daar zeer gemengde gevoelens over. Aan de ene kant zijn we best trots op en tevreden over wat we met zijn allen onlangs georganiseerd hebben over de jeugdzorg en het buitengebied. De complimenten van diverse deelnemers maken alleen maar duidelijk dat het zo moet!

Maar aan de andere kant hebben we grote twijfels of een meerderheid in de raad wel echt aan zet wil zijn en bereid is naar mensen en organisaties te luisteren en er samen beleid mee te maken. De discussie over het voorstel van D66 over burgerinitiatieven heeft onze twijfel verder versterkt. Zo hebben we de laatste twee jaar vooral tegenstellingen ervaren tussen eindeloos praten over ‘raad aan zet’ (ook weer lippendienst…) of er gewoon mee te beginnen. In de praktijk zien we toch meestal (coalitie)fracties die al dan niet achterover leunend vooral afwachten wat hun wethouders vinden en zich daar op richten.

Maar raad aan zet is veel meer dan alleen de paar ‘projecten’ die we nu doen. Uiteindelijk gaat het om democratische controle en actief het volk vertegenwoordigen. Daarom zijn burgers die met hun vragen en klachten naar gemeenteraadsleden goud voor de democratie en moet er dus ook niet moeilijk gedaan worden als die mensen willen inspreken in commissies n.a.v. ‘informatienota’s’.

Samenwerken of samengaan?
Het is zoals het Brabants Dagblad ook schreef akelig stil rond de kwestie van Uden-Veghel. Is het de stilte voor de storm? Of is het wijsheid om terughoudend te zijn rond het provinciale rapport? Hoe dan ook, de SP vindt dat inwoners zelf moeten beslissen over de schaalgrootte waarop ze bestuurd worden, een referendum dus bij mogelijke fusieplannen. Vooralsnog zien we weinig heil in samengaan, maar zou de samenwerking, ook met Oss en anderen, eindelijk iets op moeten leveren. Onder andere daarom willen we geen extra geld voor ‘citymarketing’. Los van het feit dat dit vaak weggegooid geld blijkt te zijn, moet je juist bij samenwerking niet doorlopend profileren en profiteren. De samenwerking moet gericht zijn op wederzijds voordeel, dus snappen we ook niet dat dit 50.000 extra moet kosten… Het verdient zichzelf toch terug?

Als de samenwerking in zijn geheel door de colleges wordt ‘uitgevoerd’ , zien we overigens wel een probleem met de democratische controle. Anders dan met gemeenschappelijke regelingen komt de samenwerking niet structureel aan de orde in de raad.

Concreet hebben wij, maar ook andere fracties de nodige klachten en vragen binnen gekregen over de BSOB. Hoe zit het met de democratische controle op die BSOB? Ziet het college het puur als uitvoering? Waar kunnen mensen terecht met onjuistheden, vragen of klachten? Is de dienstbaarheid nu toe- of juist afgenomen? Komt de BSOB – vergelijkbaar met gemeenschappelijke regelingen als de GGD – eens per jaar op de agenda van de raad, zodat we de prestaties en kosten kunnen beoordelen? Los van eventuele aanloopproblemen of kinderziektes, moeten onze inwoners er wel op vóóruit gaan, niet achteruit. Tot slot: we hebben begrepen dat nog meer gemeenten zich willen aansluiten. Is dat juist? Hoe groot en hanteerbaar is de BSOB dan?

Een duurzame toekomst?
We schreven al over (on)zekerheid bij werk en wonen, twee zaken die voor ons bij duurzaamheid horen. Werken en wonen zijn ook aan de orde als we het hebben over de duurzaamheidsplannen van de gemeente. We vinden het hoog tijd worden dat de ambities omhoog gaan. We blijven er op hameren dat verduurzaming van de bestaande woningen goed is voor milieu, bewoners en de werkgelegenheid. Juist nu zou extra investeren daarin goed zijn. We missen echt ambitie na en naast de zonnepanelenactie. Vraag: we zien steeds vaker bewoners en gemeente die actief zijn met een eigen energiebedrijf. Hoe denkt het college daarover? En de andere fracties?

Begroting
Het is een sobere begroting, behoudend. Dat snappen we best, maar los van het geld hadden we veel meer ambitie verwacht. We zien dat om alles sluitend te krijgen flink gebruik wordt gemaakt van reserves. Dat is goed, daar zijn ze voor in slechte tijden. Toch wringt het dat als wij dat zouden voorstellen, we als snel het predicaat ‘potverteerders’ zouden krijgen. Nu het onder aanvoering van de liberalen gebeurt, is het blijkbaar goed beleid…

Zowat alle gemeentes maken zich grote zorgen over hun grondbedrijf. Ook wij zien de verdamping daarvan met lede ogen aan. Tijdens de discussie over de aanpak van het grondbedrijf kwam de SP met een eigen ‘scenario’. Daar staan we nog steeds achter en we komen ook nu met een motie om in ieder geval een deel van de woningbouwgrond versneld te ontwikkelen voor echt goedkope huur- en koopwoningen. We moeten echt van die duizenden woningzoekenden met 7-8 jaar wachttijd af. Bovendien daalt de rentelast als we sneller grond uitgeven.

We lezen dat er mogelijk een ‘verblijfsbelasting’ komt. De SP heeft niets tegen gewone toeristenbelasting; Udenaren betalen dat immers ook als ze op vakantie gaan. Maar als met ‘verblijfsbelasting’ bedoeld wordt dat hier werkzame arbeidsmigranten naast een laag loon en woekerhuren ook nog een gemeentebelasting er boven op krijgen, zijn we tegen. Wanneer heeft de raad hier trouwens om gevraagd? Was dat in die ene AZ-vergadering op basis van de notitie van VVD-Leefbaar?

Tot slot
We begonnen deze beschouwingen met wat we zien buiten de raadszaal. We hebben in de begroting niet kunnen ontdekken hoe daar stevig aan gewerkt wordt. Ons eindoordeel zal daardoor bepaald worden, maar wellicht brengen amendementen en moties daar nog wat verandering in…